Prof. dr hab. Włodzimierz Jastrzębski nie żyje
Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość, że 26 stycznia 2024 roku zmarł Pan prof. dr hab. Włodzimierz Jastrzębski wybitny historyk, nauczyciel akademicki związany z Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Należał do grona osób najdłużej obecnych w życiu Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy. Od lat uczestniczył w pracach redakcyjnych wielu jego wydawnictw. Szczególną rolę odegrał jako redaktor naczelny „Kroniki Bydgoskiej”. Kierując redakcją stale podejmował wysiłki, aby czasopismo stało się forum publikacyjnym i integrującym środowisko bydgoskich historyków. Wiele uczynił, aby uzyskało status punktowanego czasopisma naukowego. W ostatnich latach Jego uwagę skupiało kierowanie pracami redakcyjnymi kolejnych tomów Encyklopedii Bydgoszczy. Był niestrudzonym popularyzatorem wiedzy o mieście i regionie, realizowanej także w działalności w TMMB. Pozostanie w naszej życzliwej pamięci
Rodzinie Zmarłego składamy serdeczne wyrazy współczucia
w imieniu zarządu
Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy
dr hab. Marek Romaniuk
sekretarz redakcji Kroniki Bydgoskiej
Ukazał się najnowszy, 44. tom „Kroniki Bydgoskiej”
U schyłku 2023 r. ukazał się najnowszy, 44. tom „Kroniki Bydgoskiej”. Jego zawartość tworzy kilkadziesiąt tekstów, zróżnicowanych zarówno od względem formy jak i tematyki. Popularnonaukowa formuła sprawia, że czasopismo jest skierowane nie tylko do naukowców, ale także do miłośników dziejów i współczesnych problemów Bydgoszczy. Naukowa strona „Kroniki” zaowocowała obecnością na liście czasopism punktowanych przez MEiN. Dzięki zabiegom redakcji, tj. dostępność online, w ubiegłym roku liczbę przyznanych punktów zwiększono do 40. Dodać należy, że do zespołu redakcyjnego, dotychczas liczącego trzech członków, tj. prof. Włodzimierz Jastrzębski (Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy), dr. hab. Marek Romaniuk (TMMB) i dr Joanna Matyasik (Delegatura IPN w Bydgoszczy), dołączyło dwóch kolejnych naukowców: dr hab. Tomasz Kawski, prof. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz dr hab. Wojciech Ślusarczyk, prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. To nie jedyny związek z obiema uczelniami, bowiem teksty pod względem poprawności językowej przygotowała dr hab. Joanna Kamper-Warejko, prof. UMK, a redakcją techniczną zajął się Maciej Weryho z Biblioteki UKW. Ponadto dzięki naszej współpracy czasopismo dostępne jest on-line na stronach:
https://czasopisma.ukw.edu.pl/index.php/kronika-bydgoska/issue/view/85;
https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/14974?language=pl#structure
Rok 2023 r. był szczególnie ważny dla Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy, wydawcy „Kroniki Bydgoskiej”. Towarzystwo obchodziło okrągły jubileusz, 100-lecie swego istnienia. O tym wydarzeniu pamiętała redakcja czasopisma, na okładce i stronie głównej umieszczono szkic okolicznościowego medalu z napisem „100 lat TMMB 1923-2023 Wierni swemu miastu”, a wewnątrz znajdziemy tekst dr. hab.Marka Romaniuka pt. „Z perspektywy 100-lecia Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy”. Historia i działalność TMMB była już przedmiotem wielu artykułów, dlatego autor ograniczył się do zaprezentowania podstawowych faktów i retrospektywnej oceny towarzystwa w życiu miasta. Podkreślił niezmienność jego celów, tj. upowszechnianie historii, tradycji, kultury i nauki Bydgoszczy i regionu oraz uczestnictwo w wychowaniu młodych pokoleń bydgoszczan.
Zawartość „Kroniki Bydgoskiej” podzielono na pięć działów. Pierwszy, obejmuje studia i szkice. Są one ułożone według chronologii opisywanych wydarzeń. Listę otwiera artykuł Anny Siwiak „W sprawie fortyfikacji zamku bydgoskiego z planu Erika Dahlbergha”, w którym, w oparciu o najnowsze wyniki badań archeologicznych, poddano ponownej analizie znane siedemnastowieczne źródło. W ostatnich latach liczne teksty umieszczane w naszym czasopiśmie odnoszą się do dziejów Bydgoszczy międzywojennej. Tom 44. nie odbiega od tej zasady. Tą tematyką zainteresował się prof. Albert Kotowski, przygotowując artykuł pt. „Schicksalsstunden. Pożegnanie Niemców z Bydgoszczą w styczniu 1920 roku”. Historią kultury miasta zajęła się dr Barbara Chojnacka w tekście „Zanim powstało Muzeum Miejskie... Wystawy sztuki w gmachu byłej Miejskiej Kasy Oszczędności w Bydgoszczy”. Z kolei życiu społecznemu przyjrzała się Gizela Chmielewska, publikując artykuł „Dom podrzutków. Z dziejów opieki nad dzieckiem w Bydgoszczy”. Czasy II wojny światowej reprezentuje tekst „Echa wydarzeń bydgoskich 3 i 4 września 1939 r. w Solcu Kujawskim i okolicy”, autorstwa prof. Włodzimierza Jastrzębskiego. Zmiany w liczbie, strukturze demograficznej i w aktywności zawodowej mieszkańców Bydgoszczy w początkowych latach Polski Ludowej (1946-1960) opisał prof. Witold Rakowski. Następnie pojawia się grupa tekstów przekrojowych. Tutaj znajdziemy następujące artykuły: „Homeopatia w bydgoskiej aptece „Pod Łabędziem” (1853-2017)” prof. Wojciecha Ślusarczyka, „Głośne procesy polityczne w Bydgoszczy (1930-1985)” dr. Krzysztofa Sidorkiewicza oraz „Duszpasterstwo garnizonowe w Bydgoszczy (1945-1991)” dr. Stefana Pastuszewskiego. W kolejnym tekście, zatytułowanym „Filmowa Bydgoszcz w okresie transformacji ustrojowej (1989-1991)”, autor - prof. Mariusz Guzek, opisał przemiany w zakresie własności kinowej, rozpowszechniania filmów, rytuałów kinofilskich, a także codzienność kinematograficzną, czyli borykanie się z problemami ekonomicznymi, branżowymi i organizacyjnymi. Cześć pierwszą zamykają dwa artykuły, w których zaprezentowano aktualną tematykę. „Śladami miast z <<Łuczniczką>> w tle”, to tekst dr. Piotra Geise. Autor, w dość nietypowy sposób, bo z perspektywy mniej znanych miejsc i faktów, przedstawił kilka miast niemieckich, w których w przestrzeni publicznej znajdują się pomniki „Łuczniczki”, będącej także jednym z symboli Bydgoszczy. Współczesnym problemem marketingowym miasta zajął się dr Jacek Lindner, opisując „Kłopoty grodu bez wielkiej historii. Bydgoszcz jako komunikat”.
Równie bogaty w zasób wiedzy i zróżnicowaną tematykę, co „Studia i Szkice”, jest kolejny dział czasopisma, w którym zaprezentowano źródła i materiały. Prof. Zdzisław Gębołyś przedstawił „Dział Sztuki w Bibliotece Miejskiej w Bydgoszczy w 1911 roku”. Następnie czytelnicy, dzięki badaniom dr Agnieszki Wysockiej, mogą zapoznać się z projektem architektoniczno-krajobrazowym cmentarza Nowofarnego w Bydgoszczy i początkami istnienia nekropolii (1905-1920). Odpowiedzi na pytanie jak przedstawiano panowanie pruskie w publikacjach wspomnieniowych na łamach „Dziennika Bydgoskiego” po odzyskaniu niepodległości (11.11.1918 - 20.06.1922) możemy poszukać w tekście pióra Dominika Dryglasa. „Dziennik Bydgoski” jest bardzo cenionym przez badaczy źródłem. Świadczą o tym tytuły kolejnych artykułów: „Pamięć o powstaniu styczniowym na łamach „Dziennika Bydgoskiego” w okresie panowania pruskiego w Bydgoszczy”, a także „Czy i jak naśladować mężczyzn - kącik Dla Naszych Pań na łamach „Dziennika Bydgoskiego” w latach 30. XX wieku”, które przygotowały odpowiednio dr Katarzyna Grysińska-Jarmuła i dr Monika Opioła-Cegiełka. „Obraz Bydgoszczy w tekstach nie tylko literackich”, to tytuł artykułu, który nadesłał prof. Andrzej Dyszak. Kolejne dwa teksty dotyczą zasobów archiwalnych. Dr Melania Dereszyńska-Romaniuk przedstawiła akta instytucji Kościoła rzymskokatolickiego przechowywane w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy, a dr Piotr Falkowski Bydgostiana w zasobie Geheimes Staatsarchiv PreuRischer Kulturbesitz w Berlinie (Dahlem), jako uzupełnienie do aktualnego stanu wiedzy. W najnowszym numerze „Kroniki”, dzięki badaniom Justyny Kubiak, znajdziemy także coś dla bibiofili i bibliotekoznawców. Mowa o tekście „Krystyna i Czesław Bednarczykowie jako drukarze godni ballady. Wydawnictwa Oficyny Poetów i Malarzy w Bibliotece Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy”. Część poświęconą źródłom i materiałom wieńczy artykuł Małgorzaty Zmitrowicz, „Twórczość artystów związanych z Galerią Autorską Jana Kaji i Jacka Solińskiego w Bibliotece Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego”.
Kolejny zbiór tekstów obejmuje sylwetki, biografie i wspomnienia. Niedawno zakończył się rok Andrzeja Szwalbego, załużonego bydgoszczanina i honorowego obywatela miasta. Z tej okazji prof. Włodzimierz Jastrzębski opisał działania Andrzeja Szwalbego na rzecz rozwoju bydgoskiej humanistyki, jako przyczynek do dziejów Regionalnej Pracowni Naukowo-Badawczej przy Bydgoskim Towarzystwie Naukowym. W ubiegłym roku pożegnaliśmy dwóch badaczy i miłośników miasta: Janusza Umińskiego, autora kilkudziesięciu przewodników grodu nad Brdą, oraz dr Lecha Łbika, naukowca i historyka. To im poświęcono kolejne teksty. Sylwetkę pierwszego wraz z wykazem jego najważniejszych publikacji przedstawił ks. dr Wacław Umiński. Z kolei dr. Lecha Łbika zaprezentowali: Paweł Bogdan Gąsiorowski i prof. Jacek Maciejewski. Nieco inny charakter mają wspomnienia Mieczysława Boguszyńskiego, dotyczące powojennych doświadczeń młodych szubinian.
Dział czwarty tworzą przeglądy, recenzje i omówienia. Otwiera go tekst prof. Zbigniewa Zyglewskiego, pt. „Stan i perspektywy badań nad dziejami bydgoskich dzielnic i osiedli, dawnych wsi oraz folwarków miejskich. Na marginesie seminarium historycznego 8 grudnia 2022 r.” Kolejne dwa teksty wyszły spod pióra dr Joanny Matyasik. Chodzi o „Recenzję książki Szkice z dziejów II Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy” oraz „Bydgoszcz w czasach terroru. Przegląd wydawnictw Instytutu Pamięci Narodowej dotyczących lat 1939-1956”. Wspomniana instytucja wydała w 2023 r. pracę dr. Mateusza Maleszki „Niemiecki obóz przesiedleńczy w Smukale (1941-1943)”. Recenzję tej książki, którą przysłała dr Soraya Kuklińska, również zamieściliśmy na łamach „Kroniki”. Na końcu znajdziemy teksty prof. Jacka Woźnego: „Recenzję książki Michała Jankowskiego „Mała kolejka. Trasa Bydgoszcz- Koronowo” oraz „W stronę wernakularnej mikrohistorii. Glosa do dzieła Stanisława Drzewieckiego".
Ostatnia część, oznaczona jako „Kronika”, zawiera sprawozdanie z działalności TMMB w roku 2023, które przygotował długoletni prezes towarzystwa Jerzy Derenda.
Redakcja składa podziękowania autorom tekstów, recenzentom i wszystkim osobom zaangażowanym w przygotowanie tomu 44. „Kroniki”. Liczymy na Państwa wsparcie i równie owocną współpracę w następnych latach. Już dziś rozpoczynamy pracę nad kolejnym tomem, starając się zachować wysoki poziom i znaczącą rolę czasopisma w życiu miasta. Na artykuły do najnowszego numeru czekamy do końca maja br.
Ukazało się 57 wydanie „Kalendarza Bydgoskiego” na rok 2024.
Jak zawsze mocną stroną każdego wydania jest jego część historyczna, która tak dobrymi piórami jak red. Hanka Sowińska, red. Gizela Chmielewska i red. Jolanta Zielazna, opisuje fascynujące osoby i historie, które wydarzyły się w Bydgoszczy. Tę porcję wiedzy historycznej uzupełnia pierwsza odsłona cyklu o bydgoskich olimpijczykach napisana przez Kazimierza Fiuta z okazji Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 2024 roku.
Niebywale interesującą stroną „Kalendarza Bydgoskiego” jest też opis współczesności miasta, nie tylko w zestawieniu statystycznym. Odnotowujemy drugie życie Hali Targowej czy powstanie unikatowego w skali kraju Muzeum Farmacji.
Świętujemy także stulecie Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy, czyli zaszczyt Pro domo sua. Dodajemy do tego ciekawostkowe fakty o bydgoskich niebywale urodziwych (Miss Polonia i Miss Polski) i utalentowanych (bydgoskie artystki nagrały trzy pieśni do filmu Znachor) dziewczętach.
Zdecydowanym hitem tego wydania jest mini tomik wierszy o Bydgoszczy, które zwyciężyły w konkursie TMMB, ogłoszonym przez redakcję „Kalendarza Bydgoskiego”.
Ta poezja okraszona jest zdjęciami z miasta, które naocznie udowadniają, że Bydgoszcz to nie tylko kobieta, ale też ubierana co roku w coraz piękniejszą szatę.
Osobny rozdział poświęcamy bydgoszczankom i bydgoszczanom, którzy zapisali się w dziejach naszego miasta. To bardzo osobiste, emocjonalne teksty naszych autorów, oddające należne miejsce tym, o których warto pamiętać.
Przywołujemy też wspomnienia mieszkańców miasta, które są doskonałym uzupełnieniem oficjalnych annałów Bydgoszczy.
Bestsellerowymi tekstami zostaną z tego wydania zapewne dwa teksty : o udziale bydgoszczan w Powstaniu Warszawskim red. Hanki Sowińskiej (wszak to 80 rocznica) i komplementarne opracowanie życia bydgosko-toruńskiego oddziału Związku Literatów Polskich, przygotowane przez jego obecnego prezesa Dariusza Tomasza Lebiodę w 75 rocznicę istnienia..
Całość „Kalendarza Bydgoskiego” ma 2024 rok to ponad 50 artykułów, zestawów i opracowań 26 autorów i czterech wybitnych bydgoskich fotografów, którzy coraz chętniej publikują swoje prace w naszym wydawnictwie.
To unikatowe w skali kraju wydawnictwo można nabyć w biurze Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy, przy Jezuickiej 4, a także w księgarni na tej samej ulicy.
Marcin Rykowski – red. naczelny
Wojciech Sobociński- sekretarz redakcji