Pod znakiem 100 rocznicy
powrotu Bydgoszczy do Macierzy
Jest kolejny
„Dziennik Bydgoszczy”

    Ukazał się  kolejny 19 numer „Dziennika Bydgoszczy” wydawanego przez Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy.
     Milowymi krokami zbliża się do nas 100 rocznica odzyskania niepodległości przez Bydgoszcz. Stąd  na blisko 4 kolumnach  przypominamy  drogi do wolności.
Polecamy szczególnie artykuł płk. Wojciecha Zawadzkiego „Bydgoski powstańczy apel pamięci”. Autor przedstawia gorące dni stycznia 1919 roku, kiedy to walki ogarnęły nieomal całe Kujawy, Pałuki i Krajnę. Do powstania przeciwko Niemcom włączyli się bydgoszczanie. W publikacji znajdują się ich nazwiska i miejsca doczesnych pochówków. Autor zwraca się z apelem o uzupełnienie listy poległych powstańców  na adres Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy.  
   Dr hab. Marek Jeleniewski w artykule „Zanim nastała polska Bydgoszcz” odtwarza atmosferę woli walki z Niemcami, represje  wobec  Polaków, w tym zdemolowanie Domu Polskiego przez Grenzschutz. Aż wreszcie nadszedł 20 stycznia 1920 roku, kiedy szosą inowrocławską dotarł do Bydgoszczy  zwiad konny 3 Pułku Ułanów Wielkopolskich. Oficjalne przemówienia odbyły się na Starym Rynku w Bydgoszczy. Paulina Kłodzińska w artykule „Ocalić od zapomnienia” przedstawia bohaterską postawę   dr Jana Biziela, który ryzykując życiem, pod bokiem Grenzschutzu leczył i opatrywał rannych powstańców.
      Paulina Ziółkowska w artykule „Lekarz, kupiec i powstańcy” przypomina nie tylko sylwetkę dra Jana Biziela ale także innych cichych bohaterów tamtych dni, jak np. całej rodziny Stryszyków, której ślady prowadzą dziś do słynnej kamienicy
przy ul. Długiej 12.
   Temat Zamku Bydgoskiego wciąż żyje w sercach i pamięci bydgoszczan. Zamieszczamy fotoreportaż z wycieczki  z cyklu „Bydgoszcz za zamkniętymi drzwiami” , podczas której  nie tylko zaprezentowała się grupa rekonstrukcji historycznej  
z pojedynkami rycerzy Jagiełły ale była także prezentacja  najnowszego odkrycia archeologicznego Roberta Grochowskiego: miecza  rycerskiego z czasów Jagiełły. To znalezisko ma dziś wręcz symboliczne znaczenia  dla bydgoszczan. W innej publikacji pokazujemy niepublikowane dotąd  zdjęcia z  rozbiórki piwnic zamkowych, eksponaty w postaci kul armatnich, ceramiki, kłódki, kielni, średniowiecznych naczyń.  
     Głos w sprawie  rekonstrukcji Zamku Bydgoskiego zabierają  fachowcy. Historyk i archeolog, rektor UTP prof. Jacek Woźny opowiada się za odtworzeniem zamku w nowoczesnej bryle inspirowanej stylem gotyckim. Michał Niezabitowski, dyrektor Muzeum Historycznego miasta Krakowa, prezes Stowarzyszenia Muzealników Polskich twierdzi, że możliwe jest odtworzenie bryły w oparciu o istniejące dokumenty i wiedzę  archeologów, ale potrzeba jak najlepszego zgłębienie  tematu i woli mieszkańców. Piotr Cyprys, przewodniczący  Stowarzyszenia metropolia Bydgoska  twierdzi, że  rekonstrukcja  Zamku Bydgoskiego jest nieodzowna, jako  historyczny nakaz, jako budzenie społecznej świadomości,  a nie czyjekolwiek fanaberie. 
  Szczególnie gorąco polecamy artykuł dr Andrzeja Kusztelskiego (historyka sztuki z PAN, Instytut Sztuki, Katalog Zabytków  Sztuki w Polsce)  „Dawny kościół  Świętego Krzyża w Bydgoszczy”, który  nie tylko przynosi odpowiedź na pytanie, kim był autor dzieła, ale także pokazuje rekonstrukcje architektoniczne poszczególnych faz  świątyni. Artykuł wreszcie  daje jasną i klarowną odpowiedź na pytanie, jaką  fasadę świątyni należałoby wybrać do rekonstrukcji.  
   Piszemy obszernie o  przywracaniu oblicza prawdziwej świątyni sztuki  dawnemu kinu „Pomorzanin” w Bydgoszczy. Obiekt uratowany od zagłady przez  „Moderator Inwestycje” dziś żyje sztuką. Michał Orzechowski pisze o „Pomorzaninie”  jakim był i jakim być powinien. We wnętrzu tętni życie. Niedawno odbyła się repremiera  filmu „Sąsiedzi”, trwa  festiwal Bydgoska Scena Barokowa.
    Wiele uwagi poświęcamy    znanej  fabryce „Pasamon” w Bydgoszczy, która  niebawem obchodzić będzie swoje 100-lecia a znana jest w całym świecie z produkcji poszukiwanej w różnych branżach gospodarki. Artykuł przynosi nieznane dotąd dzieje fabryki  i jej ofiarnej załogi na przestrzeni dziejów.
    Całość kończy fotoreportaż   Dariusza Tomasza Lebiody z pobytu  Krzysztofa Zanussiego w Bydgoszczy oraz  wręczenia mu  Europejskiego Medalu Poezji i Sztuki „Homer” ,a nagrody artystycznej  im. Klemensa Janickiego Beacie Poźniak  i Pracy Organicznej im. M.Konopnickiej - Barbarze  Gruszce Zych. (j.d.)

W nowym „Dzienniku Bydgoszczy”
•    Zamek Bydgoski i Zachodnia Pierzeja Starego Rynku  okiem archeologów
•    Śpiew to najlepsza modlitwa podczas Koncertów Maryjnych z Różą
•    2003-2019 naznaczeni laurem  Andrzeja Szwalbego

   Ukazał się 18 numer „Dziennika Bydgoszczy”  wydawanego przez TMMB. Na miłośników miasta czekają  artykuły  poświęcone najnowszym ustaleniom archeologów dotyczące  Zachodniej Pierzei Starego Rynku i Zamku Bydgoskiego. Nareszcie   dowiemy się jakiej wielkości był Zamek Bydgoski i jak od wieków  bydgoszczanie walczyli o jego rekonstrukcję. Na wiele pytań  poświęconych tej twierdzy odpowiada   archeolog Robert Grochowski, ucinając  rozmaite wywody nie znajdujące potwierdzenia w faktach.  Robert Grochowski  pisze obszernie o Zachodniej Pierzei Starego Rynku przedstawiając szczegółowe dzieje każdej kamieniczki  i każdego obiektu. Stefan Pastuszewski  w publikacji „Czas na ostateczną decyzję” domaga się pilnego przywrócenia Zachodniej Pierzei Starego Rynku, z dominantą, jaką były  33-metrowe wieże  kościoła pojezuickiego. Artykuł „Przeżyjmy to jeszcze raz” przenosi nas  w krainę IX Koncertów Maryjnych z Różą.   Są piękne zdjęcia  ilustrujące śpiewy,   relacje  reporterskie  i opinie  fachowców.  Artykuł „Tym, którzy służą Ojczyźnie” przedstawia  historię przyznawania Lauru A. Szwalbego od 2003 -2019 roku. W kwietniu tego roku laurem uhonorowany został J. Derenda, prezes TMMB. Piszemy też o 60-leciu Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, fotografii  ornitologicznej  Jacka Lebiody prezentowanej na kilku bydgoskich ekspozycjach, zapowiadamy  powieść „Bromberg” pióra Dariusza Tomasza Lebiody  przenoszącą nas m.in. do lat okrutnej okupacji niemieckiej. Stefan Czarnecki zamieszcza fotoreportaż poświęcony  40-leciu sportu motorowodnego w Żninie i dopiero co zakończonych  Motorowodnych Mistrzostwach Europy  (28-30 czerwca  2919 roku. Całość wzbogacają karykatury   narysowane przez Lesława Kuczerskiego i fraszki  Wojciecha Banacha.       

DLACZEGO CHCEMY ODBUDOWY ZAMKU BYDGOSKIEGO

1. Bo jest to serce dawnej Bydgoszczy

    Zamek Bydgoski to ważny element naszego dziedzictwa i lokalnej tożsamości. Nazwa miasta pochodzi od nazwy grodu, a później zamku. Tu zaczęła się nasza historia, blisko tysiąc lat temu. To największa i najbardziej okazała budowla średniowiecznej i staropolskiej Bydgoszczy, siedziba starostów, w tym sławnego rycerza Janusza Brzozogłowego oraz starostów z rodu Kościeleckich. To miejsce, gdzie przebywali najwybitniejsi polscy książęta i królowie: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk, Stefan Batory, Jan III Sobieski. To tu miały miejsce ważne wydarzenia w skali kraju, jak szturm Bydgoszczy w 1409 roku oraz zawarty kilka dni później rozejm z Krzyżakami.

2. Bo odbudowa zamku jest możliwa w ramach obecnego układu przestrzennego

    Zamek ma stanąć w miejscu obecnego przedszkola Alf, na zbiegu ul. Grodzkiej i Przy Zamczysku. Za wyjątkiem przedszkola nie trzeba burzyć innych budynków. Nie spowoduje to żadnych utrudnień w ruchu samochodowym

3. Bo zamek możemy odbudować ze środków zewnętrznych

    Mamy szansę odbudować zamek w ramach rządowego projektu odbudowy zamków kazimierzowskich. Są na to pieniądze. Nikt nie zamierza budować zamku ze środków miejskich. Pieniądze miejskie winny być wydawane na realne potrzeby bydgoszczan.

4. Bo zamek to nie tylko zamkowe mury

    Nie chcemy odbudowy zamku dla pustych murów. Zamek ma służyć bydgoszczanom. Ma być nowocześnie zaaranżowanym miejscem ekspozycji zakonserwowanych reliktów wczesnośredniowiecznego bydgoskiego grodu, wydobytych w trakcie badań w miejscu hotelu Holiday Inn oraz wielu niezwykle interesujących zabytków średniowiecznej i nowożytnej Bydgoszczy. Wystawa ma być nowoczesna, interaktywna, z wykorzystaniem rzeczywistości wirtualnej. Zamek ma być miejscem, gdzie grupy rekonstrukcji historycznej będą dawały żywe lekcje historii. Od wczesnego średniowiecza po XX wiek. Będzie to swoisty portal czasowy, gdzie zobaczymy wojów z czasów piastowskich, średniowiecznych rycerzy, rzemieślników, kupców, szlachtę polską, żołnierzy z XVIII i XIX wieku. Zamek będzie służył bydgoszczanom jako miejsc koncertów, spotkań, prelekcji. W murach zamkowych będą pomieszczenia dla licznych bydgoskich stowarzyszeń i fundacji.

5. Bo nie chcemy w Bydgoszczy fake zamku

    Zamek ma zostać odbudowany na podstawie kompleksowych badań archeologicznych i historycznych. Nic na hura i byle jak. Chcemy odbudowy z zachowaniem oryginalnej lokalizacji, narysu, kamienno – ceglanej konstrukcji murów, wątku ceglanego, formatu cegieł, zbliżonej zaprawy wapiennej, wykroju otworów okiennych i drzwiowych, kształtu dachów itd.
6. Bo odbudowany zamek to atrakcja turystyczna

    Odbudowa zamku wraz z nowocześnie ożywionym wnętrzem to ważny walor turystyczny. Niewiele zostało ze średniowiecznej spuścizny Bydgoszczy. Wyburzono mury obronne, ratusz, kościół św. Idziego, klasztor Karmelitów, liczne mniejsze kościoły na Przedmieściu Kujawskim i Poznańskim. Jako przewodnik po Bydgoszczy bardzo nad tym ubolewam. Odbudowany zamek będzie wielką atrakcją turystyczną.

7. Bo już raz to zrobiono

    W 2005 roku razem z Jarosławem Butkiewiczem stworzyliśmy projekt stworzenia skansenu przemysłowego oraz podziemnej trasy turystycznej po dawniej strefie produkcyjnej NGL zakładów zbrojeniowych D.A.G. Fabrik Bromberg. TMMB zorganizowało cykl wycieczek popularyzujących to miejsce. Wówczas nikt nie dawał szans na realizację projektu, a niektórzy pukali się wymownie w czoło. Obecnie Exploseum to jedna z największych atrakcji turystycznych naszego regionu.

                                Robert Grochowski
                               Fundacja Zamku Bydgoskiego