Co się wydarza, a nie zostaje opisane, przestaje istnieć  i umiera.
Olga Tokarczuk
„Kalendarz Bydgoski 2021!”

  Można powiedzieć, że mimo, wbrew, czy na przekór, za to z naturalną satysfakcją  Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy  proponuje 54  „Kalendarz Bydgoski”, na rok2021.
 Doświadczenie, a nade wszystko determinacja zespołu redakcyjnego (członków  Sekcji  Wydawniczej  TMMB) sprawiły, że w nader trudnych warunkach, wynikających z pandemii- powstała ta wielo... opowieść  o „tu i teraz, z przeszłością w tle” coraz  piękniejszej Bydgoszczy (vide: „Biżuteria miasta”).
 Powiedzieć, że rok ubiegły upłynął pod dyktando zarazy, to o wiele za mało. Jako że pandemia zdemolowała nasze życia  i poraziła siłą szokujących pytań, których nie zwykliśmy zadawać.. Powoli uświadamiamy sobie, że nic już nie będzie  takie same i tak samo.  Koronawirus nas zmieni, zmieni drogi  całej ludzkości. W tym strachu, w obawie  i niepewności, musimy wierzyć, że tak, jak pałeczki dżumy (piszemy o tej z roku 1708) także tego wirusa  uda się opanować i zniszczyć...
 Ale takiego dramatu w światowej skali i o wciąż nieznanej potędze niszczącej nasze doczesne życie we wszystkich aspektach z apokaliptycznym końcem włącznie, nie sposób skwitować  najbardziej nawet błyskotliwym artykułem, esejem czy reportażem... A przecież, jak twierdzi nasza noblistka Olga Tokarczuk: „Coś, co się wydarza, a nie  zostaje opowiedziane, przestaje istnieć i umiera”.
 Do tegorocznego „Kalendarza Bydgoskiego” dołączmy więc KRONIKĘ owych dramatycznych dni , widzianych z lokalnej  perspektywy. To nie tylko odnotowanie faktów i zdarzeń, nie tylko statystyka  zakażeń i zgonów... To także opowieść o tym, jak w trudnym czasie  reagowaliśmy na pandemię, jakie próby podejmowaliśmy w jej zwalczaniu, jakich przykrych i bolesnych zdarzeń staliśmy się uczestnikami.
Pandemia wywracając nasze życie do góry nogami  unicestwiła, żeby nie powiedzieć  - ukradła nam  jubileuszową radość z setnej rocznicy powrotu Bydgoszczy do Macierzy.
 Na szczęście zanim to nastąpiło, udało się  w drodze plebiscytów i innych  okolicznościowych opracowań, sporządzić obszerną listę bydgoszczan i nie tylko, którzy w 100-letnich dziejach miasta odegrali znaczącą rolę. Stąd też w bieżącym zeszycie „Kalendarza Bydgoskiego” życiorysy tych wybitnych ludzi zajmują liczne strony.
Ale, jak zawsze, stosowne miejsce dla dzisiejszych „niezwykłych”; takich, np. jak  bydgoszczanka Patrycja Ulandowska- Monarcha, którą odnaleźliśmy na... Spitsbergenie, w zespole naukowym badającym  Arktykę (!) czy bydgoska studentka Akademii  Medycznej Paulina Kasperska, pomysłodawczyni  trudnej do przecenienia „bransoletki stabilizującej   kłopotliwe dotąd  wenflony, używane powszechnie  przy transfuzji krwi czy płynów fizjologicznych...
W bogatej historii Bydgoszczy, kolejny raz odnalazły  „perełki” i frapująco opisały Gizela Chmielewska i Hanka Sowińska, a  swoistą kropkę nad  „i” postawił z właściwym sobie pietyzmem dla szczegółu Józef Szymanowski przywołując na łamy „KB” ostatnich  kamerdynerów rodziny Skórzewskich w pałacu w Lubostroniu.
 Prawdziwą zaś perłą „Kalendarza Bydgoskiego 2021” są życzenia od  Papieża  Jego Świątobliwości Franciszka, skierowane do muzyków i organizatorów X Koncertów  Maryjnych z Różą, przekazane za pośrednictwem Mons. L. Roberto Cona: „Niech  promowanie tradycji i kultury Waszego Miasta, także poprzez  organizowanie  Koncertów Maryjnych, przyczynia się  do pogłębiania  jedności wśród  mieszkańców Bydgoszczy oraz społecznej odpowiedzialności za przekazywanie  dziedzictwa  historii i kultury następnym pokoleniom. (...) Jego Świątobliwość z serca  Wszystkim błogosławi, szczególnie na  obecny czas, jakiego doświadcza Kościół  i świat.”
 Nam więc, dziękując za ciepłe słowa i płynącą z nich otuchę, nie pozostaje  już nic innego, jak serdecznie zachęcić  do lektury najnowszego „Kalendarza Bydgoskiego 2021”.
P.S.  W imieniu prezesa TMMB Jerzego Derendy (Bydgoszczanina Roku 2019)  i swoim własnym, z  uznaniem dziękujemy wszystkim autorom, współpracownikom, wydawnictwu „Pejzaż” oraz  drukarni „Abedik”, za niezwykle sprawną i twórczą pracę.
                                                                 Marcin Rykowski
                                                                  redaktor naczelny

*  Kwesta 2020
na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy  odwołana
*    Przesunięcie uroczystości  dotyczących odsłonięcia
pomnika kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego

Jak co roku Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy wystąpiło do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o wyrażenie zgody na doroczną kwestę na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy.
W dniu 7 września 2020 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji  przesłało do TMMB powiadomienie następującej treści:
Uprzejmie informujemy, że Państwa zbiórka „Kwesta na rzecz najstarszych bydgoskich cmentarzy”: otrzymała numer „2020/2276/OR”. Dane zawarte w zgłoszeniu zostały zamieszczone na portalu zbiórek  publicznych „LINK do indywidualnej  zbiórki”.
Jednak w zdecydowanie ograniczonym zakresie z uwagi na pandemię. Zbiórka trwała rokrocznie ponad tydzień. Odbywała się przed i po koncercie w Filharmonii Pomorskiej, w śródmieściu (młodzież Szkolnych kół TMMB), na najstarszych cmentarzach Bydgoszczy (Starofarnym, Nowofarnym i przy ul. Kossaka) oraz na wielkim cmentarzu  Komunalnym przy ul. Wiślanej.
Tym razem zbiórkę przewidzieliśmy tylko w dniu 1 listopada na cmentarzu Starofarnym i 2 listopada na cmentarzu Nowofarnym. Tradycyjne puszki zastąpiliśmy przez urny wolnostojące przy wejściach na cmentarze. Kwestujący mieli jedynie zachęcać do składania datków i odbierania pamiątkowych znaczków kwesty. Proponowaliśmy, by za pozyskane środki na cmentarzu Starofarnym naprawić zniszczone fragmenty rzeźby Chrystusa przy grobowcu Zofii Żuchowskiej sektor H 92 i na cmentarzu Nowofarnym naprawę części grobowca rodziny Wojciechowskich  - na miarę  pozyskanych środków.  
Niestety, gwałtowny przebieg pandemii zagrażający życiu i zdrowiu odwiedzających groby najbliższych zmusił nas do odwołania tegorocznej kwesty na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy.
Okres Wszystkich Świętych jest jednak nadal okresem szczególnych wydarzeń. Przygotowywana jest przez TMMB do druku monografia cmentarza Nowofarnego pióra Janusza Umińskiego. Z ramienia TMMB  historyk sztuki Bogna Derkowska-Kostkowska zajęła się się rzetelnym opracowaniem wszystkich kwater cmentarza Starofarnego. Jest to z całą pewnością ogromne żródło wiedzy do  autorskiej monografii tegoż cmentarza,
“Wskazując pomniki do  ochrony – pisze Bogna Derkowska-Kostkowska – kierowałam się ich stanem zachowania, formą, także - w porównaniu  z pomnikami już objętymi ochroną konserwatorską, zwracałam uwagę na  osoby pochowane, którym należy się pamięć, wskazałam też część tumb, jako formy bardzo charakterystycznej dla cmentarza, aczkolwiek jest ich znacznie więcej i tworzą pewien ciekawy układ w obrębie kwater. (…)Utrzymanie jak największej liczby pomników o zabytkowych formach zwłaszcza w bezpośrednim sąsiedztwie nagrobków bezwzględnie zachowywanych z uwagi na ich wartość zabytkową czy upamiętnienie  zasłużonych osób pozwoli na nadanie, stopniowo porządkowanej  nekropolii, szczególnego klimatu podkreślającego jej unikatowy, zabytkowy charakter.(…) Cmentarz Starofarny jako obiekt zabytkowy, będący w rejestrze zabytków, nie powinien być miejscem stawiania nowych pomników o przypadkowej formie i gabarytach, jak to już się  zadziałało…).
W związku z sygnalizowanymi przez TMMB, przypadkami  dewastacji na cmentarzu Starofarnym, postanowienim Prezydenta Bydgoszczy Rafała Bruskiego Wydział Zarządzania Kryzysowego przystąpi do zamontowania monitoringu działającego za dnia i w nocy.  Dojrzewa też do realizacji oświetlenie cmentarza Starofarnego, o które w Wydziale Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska zabiega zabiega Marek Iwiński-plastyk miejski. Podczas spotkania TMMB z prezydentem Bydgoszczy oraz przedstawicielami Wydziału Gospodarki Komunalnej I Ochrony Środowiska padla też propozycja utworzenia cmentarnej alei zasłużonych na wybranym bydgoskim cmentarzu.
  Niewątpliwie wydarzeniem szczególnej wagi było ustalenie miejsca pochowania kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego, adiutanta marszałka Piłsudskiego, którego mogiłę odkrył Kamil Majewski, członek Zarządu Miejskiego Klubu Sportowego „Polonia Warszawa” i 6 lat temu umieścił tabliczkę na cmentarzu Nowofarnym. Staraniem bydgoskich Piłsudczyków, w ubr. na cmentarzu Nowofarnym z okazji Wszystkich Świętych TMMB zorganizowało uroczystość złożenia wieńcy i kwiatów na tej mogile z odnowionym krzyżem, w której uczestniczyło wielu gości z Polski. Regina Dąbkowska z IPN - Oddziałowego Biura  Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Gdańsku,  Delegatura w Bydgoszczy obiecała  wsparcie tej inicjatywy.
 W tym roku TMMB podjęło starania o objęcie patronatem i opieką  grobu  kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego. 18 maja, jak poinformował nas Prezes Instytutu Pamięci Narodowej  Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dr Jarosław Szarek, grób Wacława Denhoffa -Czarnockiego został wpisany do ewidencji grobów Weteranów Walk o Wolność i Niepodległość Polski (numer ewidencyjny-640). TMMB zaproponowało odbudowę pomnika. Katarzyna Lisiecka naczelnik  Oddziałowego Biura Upamiętniania  Walki i Męczeństwa  IPN w Gdańsku przedstawiła projekt nowego nagrobek uwzględniający uwagi m.in. bydgoskiego Piłsudczyka  Krzysztofa Roguckiego, autora monografii  o kpt. Denhoffie-Czarnockim. Nagrobek  został sfinansowany przez IPN.
  Uroczystości towarzyszące odsłonięciu pomnika nagrobnego Wacława Denhoffa-Czarnockiego miały się odbyć 11 listopada 2020 roku w Narodowe Święto Niepodległości. Po Mszy Świętej w kościele pw. Świętego Krzyża ma cmentarzu Nowofarnym, z wystąpieniami,  w intencji kpt. Denhoffa -Czarnockiego. Następnie planowano składanie wieńcy i kwiatów pod pomnikiem.
Z uwagi na pandemię Narodowe Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Gdańsku w porozumieniu z  Towarzystwem Miłośników Miasta Bydgoszczy podjęło decyzję o przesunięciu uroczystości na rok 2021.