* Kwesta 2020
na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy odwołana
* Przesunięcie uroczystości dotyczących odsłonięcia
pomnika kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego
Jak co roku Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy wystąpiło do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o wyrażenie zgody na doroczną kwestę na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy.
W dniu 7 września 2020 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przesłało do TMMB powiadomienie następującej treści:
Uprzejmie informujemy, że Państwa zbiórka „Kwesta na rzecz najstarszych bydgoskich cmentarzy”: otrzymała numer „2020/2276/OR”. Dane zawarte w zgłoszeniu zostały zamieszczone na portalu zbiórek publicznych „LINK do indywidualnej zbiórki”.
Jednak w zdecydowanie ograniczonym zakresie z uwagi na pandemię. Zbiórka trwała rokrocznie ponad tydzień. Odbywała się przed i po koncercie w Filharmonii Pomorskiej, w śródmieściu (młodzież Szkolnych kół TMMB), na najstarszych cmentarzach Bydgoszczy (Starofarnym, Nowofarnym i przy ul. Kossaka) oraz na wielkim cmentarzu Komunalnym przy ul. Wiślanej.
Tym razem zbiórkę przewidzieliśmy tylko w dniu 1 listopada na cmentarzu Starofarnym i 2 listopada na cmentarzu Nowofarnym. Tradycyjne puszki zastąpiliśmy przez urny wolnostojące przy wejściach na cmentarze. Kwestujący mieli jedynie zachęcać do składania datków i odbierania pamiątkowych znaczków kwesty. Proponowaliśmy, by za pozyskane środki na cmentarzu Starofarnym naprawić zniszczone fragmenty rzeźby Chrystusa przy grobowcu Zofii Żuchowskiej sektor H 92 i na cmentarzu Nowofarnym naprawę części grobowca rodziny Wojciechowskich - na miarę pozyskanych środków.
Niestety, gwałtowny przebieg pandemii zagrażający życiu i zdrowiu odwiedzających groby najbliższych zmusił nas do odwołania tegorocznej kwesty na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy.
Okres Wszystkich Świętych jest jednak nadal okresem szczególnych wydarzeń. Przygotowywana jest przez TMMB do druku monografia cmentarza Nowofarnego pióra Janusza Umińskiego. Z ramienia TMMB historyk sztuki Bogna Derkowska-Kostkowska zajęła się się rzetelnym opracowaniem wszystkich kwater cmentarza Starofarnego. Jest to z całą pewnością ogromne żródło wiedzy do autorskiej monografii tegoż cmentarza,
“Wskazując pomniki do ochrony – pisze Bogna Derkowska-Kostkowska – kierowałam się ich stanem zachowania, formą, także - w porównaniu z pomnikami już objętymi ochroną konserwatorską, zwracałam uwagę na osoby pochowane, którym należy się pamięć, wskazałam też część tumb, jako formy bardzo charakterystycznej dla cmentarza, aczkolwiek jest ich znacznie więcej i tworzą pewien ciekawy układ w obrębie kwater. (…)Utrzymanie jak największej liczby pomników o zabytkowych formach zwłaszcza w bezpośrednim sąsiedztwie nagrobków bezwzględnie zachowywanych z uwagi na ich wartość zabytkową czy upamiętnienie zasłużonych osób pozwoli na nadanie, stopniowo porządkowanej nekropolii, szczególnego klimatu podkreślającego jej unikatowy, zabytkowy charakter.(…) Cmentarz Starofarny jako obiekt zabytkowy, będący w rejestrze zabytków, nie powinien być miejscem stawiania nowych pomników o przypadkowej formie i gabarytach, jak to już się zadziałało…).
W związku z sygnalizowanymi przez TMMB, przypadkami dewastacji na cmentarzu Starofarnym, postanowienim Prezydenta Bydgoszczy Rafała Bruskiego Wydział Zarządzania Kryzysowego przystąpi do zamontowania monitoringu działającego za dnia i w nocy. Dojrzewa też do realizacji oświetlenie cmentarza Starofarnego, o które w Wydziale Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska zabiega zabiega Marek Iwiński-plastyk miejski. Podczas spotkania TMMB z prezydentem Bydgoszczy oraz przedstawicielami Wydziału Gospodarki Komunalnej I Ochrony Środowiska padla też propozycja utworzenia cmentarnej alei zasłużonych na wybranym bydgoskim cmentarzu.
Niewątpliwie wydarzeniem szczególnej wagi było ustalenie miejsca pochowania kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego, adiutanta marszałka Piłsudskiego, którego mogiłę odkrył Kamil Majewski, członek Zarządu Miejskiego Klubu Sportowego „Polonia Warszawa” i 6 lat temu umieścił tabliczkę na cmentarzu Nowofarnym. Staraniem bydgoskich Piłsudczyków, w ubr. na cmentarzu Nowofarnym z okazji Wszystkich Świętych TMMB zorganizowało uroczystość złożenia wieńcy i kwiatów na tej mogile z odnowionym krzyżem, w której uczestniczyło wielu gości z Polski. Regina Dąbkowska z IPN - Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Gdańsku, Delegatura w Bydgoszczy obiecała wsparcie tej inicjatywy.
W tym roku TMMB podjęło starania o objęcie patronatem i opieką grobu kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego. 18 maja, jak poinformował nas Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dr Jarosław Szarek, grób Wacława Denhoffa -Czarnockiego został wpisany do ewidencji grobów Weteranów Walk o Wolność i Niepodległość Polski (numer ewidencyjny-640). TMMB zaproponowało odbudowę pomnika. Katarzyna Lisiecka naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walki i Męczeństwa IPN w Gdańsku przedstawiła projekt nowego nagrobek uwzględniający uwagi m.in. bydgoskiego Piłsudczyka Krzysztofa Roguckiego, autora monografii o kpt. Denhoffie-Czarnockim. Nagrobek został sfinansowany przez IPN.
Uroczystości towarzyszące odsłonięciu pomnika nagrobnego Wacława Denhoffa-Czarnockiego miały się odbyć 11 listopada 2020 roku w Narodowe Święto Niepodległości. Po Mszy Świętej w kościele pw. Świętego Krzyża ma cmentarzu Nowofarnym, z wystąpieniami, w intencji kpt. Denhoffa -Czarnockiego. Następnie planowano składanie wieńcy i kwiatów pod pomnikiem.
Z uwagi na pandemię Narodowe Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Gdańsku w porozumieniu z Towarzystwem Miłośników Miasta Bydgoszczy podjęło decyzję o przesunięciu uroczystości na rok 2021.
