41 tom Kroniki Bydgoskiej trafił do Czytelników
41 tom Kroniki Bydgoskiej trafił do rąk Czytelników. Jak zawsze, misją czasopisma
pozostaje szeroko rozumiana popularyzacja Bydgoszczy, zwłaszcza jej dziejów.
Na zawartość nowego tomu, tradycyjnie, złożyły się różnorodne teksty ulokowane
w zwyczajowych działach rzeczowych czasopisma. Wierzymy, że rozmaitość tematyczna, skłoni
wielu bydgoszczan do lektury. Od bardzo wielu już lat Kronika Bydgoska ma grono wiernych
Czytelników. Ustabilizowała się również grupa stale współpracujących autorów. Są to przede
wszystkim bydgoszczanie, często pracownicy naukowi UKW, lecz także historycy, archiwiści,
bibliotekarze, muzealnicy prowadzący badania naukowe we własnych instytucjach.
Sporadycznie publikują również naukowcy z innych uniwersytetów (m. in. UMK, KUL,
UAM, UJ). Naukowy charakter czasopisma pozwolił Kronice Bydgoskiej na uzyskanie
miejsca na liście punktowanych czasopism MNiSzW. Ubiegłoroczną decyzją ministerialną
Kronika Bydgoska została skreślona ze wspomnianej listy (jak wiele innych czasopism).
Zmieniono zasady i kryteria selekcji uwzględniające m.in. umiędzynarodowienie, obecność
w sieci itp. W tej sytuacji redakcja podjęła wysiłki, aby czasopismo mogło spełnić warunki
kwalifikacji. Już poszczególne artykuły zaopatrzono w bibliografię, a podstawowym
egzemplarzem stała się wersja elektroniczna, stąd wszystkie edycje druku udostępniono
w wersji on-line umieszczając je w zasobach Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.
Wdzięczni jesteśmy Bibliotece UKW która, podjęła się digitalizacji wszystkich tomów
Kroniki Bydgoskiej. Z punktu widzenia czasopisma bardzo interesujący jest projekt
uruchomienia przez UKW własnej platformy czasopism naukowych, umieszczenie tam strony
internetowej czasopisma, które jest jednym z warunków wyższej oceny w ewaluacji ,
a w konsekwencji ubiegania się o wpis na ministerialną listę czasopism punktowanych. Liczymy
na dalszą owocną współpracę w upowszechnieniu wiedzy o mieście.
Jak co roku w Spisie treści znajdują się tradycyjne działy. Ich listę otwierają Studia i
Szkice m.in. z publikacjami: Patryka Banasiaka: Domniemane wczesnośredniowieczne
grodzisko w Bydgoszczy w świetle najnowszych badań archeologicznych , Radosława Michny:
W obronie polskości, tajne nauczanie, walka o polską oświatę kulturę i tradycję w Bydgoszczy
w okresie zaboru pruskiego , Moniki Opioły-Cegiełki: Europejskość Bydgoszczy w latach
20.XX wieku w świetle „Dziennika Bydgoskiego” , Włodzimierza Jastrzębskiego, Z historii
zmagań wywiadów Polski i Niemiec w latach 1920-1939. Radca kryminalny Oskar Reile
kontra mjr Jan Henryk Żychoń , Andrzej Bogucki, Kontrowersje zniewolenia i rozdarcia
obywateli II RP w strefie wpływów Niemiec i ZSRR 1939-1945 na przykładzie Bydgoszczy ,
Mariusz Cichosz, Bydgoska Szkoła Dramatyczna (1945-1948) . Stefan Pastuszewski, Idee
niepodległości i suwerenności Polski w działalności informacyjno-propagandowej NSZZ
„Solidarność” w Bydgoszczy w latach 1980-1989.
W dziale, Źródła i Materiały, m.in. Dariusza Chyły o szkołach ewangelickich w
Bydgoszczy pod koniec XVIII wieku, Mateusza Superczyńskiego o aktach hipotecznych i
gruntowych miasta Bydgoszczy z XVIII-XIX wieku – przydatność badawcza źródeł, Alberta
S. Kotowskiego, Czy w Bydgoszczy istniała odrębna parafia dla Niemców Katolików,
Ekspertyza Jana Maciaszka z 1922 roku i Piotra Falkowskiego, Dokumentacja techniczna
miasta Bydgoszczy. W dziale: Sylwetki, Biografie Wspomnienia: Agnieszki Nowaczyk i
Karoliny Stanek, Jerzy Riegel -wspomnienie o Mistrzu, w dziale: Przeglądy, Recenzje,
Omówienia m.in. Katarzyna Grysińska-Jarmuła pisze o publikacji Radosława Michny,
Pruskie szkolnictwo średnie w Bydgoszczy w latach 1815-1920, Joanna Matyasik. „Sto lat u
siebie. Zabytki piśmiennictwa polskiego w zbiorach bydgoskiej książnicy”, Jacek Woźny,
Wczesnośredniowieczne grodzisko w Polsce, t.1. Całość zamyka Kronika pióra Jerzego
Derendy zawierająca sprawozdanie z działalności TMMB w 2020 roku.
Redakcja
Co się wydarza, a nie zostaje opisane, przestaje istnieć i umiera.
Olga Tokarczuk
„Kalendarz Bydgoski 2021!”
Można powiedzieć, że mimo, wbrew, czy na przekór, za to z naturalną satysfakcją Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy proponuje 54 „Kalendarz Bydgoski”, na rok2021.
Doświadczenie, a nade wszystko determinacja zespołu redakcyjnego (członków Sekcji Wydawniczej TMMB) sprawiły, że w nader trudnych warunkach, wynikających z pandemii- powstała ta wielo... opowieść o „tu i teraz, z przeszłością w tle” coraz piękniejszej Bydgoszczy (vide: „Biżuteria miasta”).
Powiedzieć, że rok ubiegły upłynął pod dyktando zarazy, to o wiele za mało. Jako że pandemia zdemolowała nasze życia i poraziła siłą szokujących pytań, których nie zwykliśmy zadawać.. Powoli uświadamiamy sobie, że nic już nie będzie takie same i tak samo. Koronawirus nas zmieni, zmieni drogi całej ludzkości. W tym strachu, w obawie i niepewności, musimy wierzyć, że tak, jak pałeczki dżumy (piszemy o tej z roku 1708) także tego wirusa uda się opanować i zniszczyć...
Ale takiego dramatu w światowej skali i o wciąż nieznanej potędze niszczącej nasze doczesne życie we wszystkich aspektach z apokaliptycznym końcem włącznie, nie sposób skwitować najbardziej nawet błyskotliwym artykułem, esejem czy reportażem... A przecież, jak twierdzi nasza noblistka Olga Tokarczuk: „Coś, co się wydarza, a nie zostaje opowiedziane, przestaje istnieć i umiera”.
Do tegorocznego „Kalendarza Bydgoskiego” dołączmy więc KRONIKĘ owych dramatycznych dni , widzianych z lokalnej perspektywy. To nie tylko odnotowanie faktów i zdarzeń, nie tylko statystyka zakażeń i zgonów... To także opowieść o tym, jak w trudnym czasie reagowaliśmy na pandemię, jakie próby podejmowaliśmy w jej zwalczaniu, jakich przykrych i bolesnych zdarzeń staliśmy się uczestnikami.
Pandemia wywracając nasze życie do góry nogami unicestwiła, żeby nie powiedzieć - ukradła nam jubileuszową radość z setnej rocznicy powrotu Bydgoszczy do Macierzy.
Na szczęście zanim to nastąpiło, udało się w drodze plebiscytów i innych okolicznościowych opracowań, sporządzić obszerną listę bydgoszczan i nie tylko, którzy w 100-letnich dziejach miasta odegrali znaczącą rolę. Stąd też w bieżącym zeszycie „Kalendarza Bydgoskiego” życiorysy tych wybitnych ludzi zajmują liczne strony.
Ale, jak zawsze, stosowne miejsce dla dzisiejszych „niezwykłych”; takich, np. jak bydgoszczanka Patrycja Ulandowska- Monarcha, którą odnaleźliśmy na... Spitsbergenie, w zespole naukowym badającym Arktykę (!) czy bydgoska studentka Akademii Medycznej Paulina Kasperska, pomysłodawczyni trudnej do przecenienia „bransoletki stabilizującej kłopotliwe dotąd wenflony, używane powszechnie przy transfuzji krwi czy płynów fizjologicznych...
W bogatej historii Bydgoszczy, kolejny raz odnalazły „perełki” i frapująco opisały Gizela Chmielewska i Hanka Sowińska, a swoistą kropkę nad „i” postawił z właściwym sobie pietyzmem dla szczegółu Józef Szymanowski przywołując na łamy „KB” ostatnich kamerdynerów rodziny Skórzewskich w pałacu w Lubostroniu.
Prawdziwą zaś perłą „Kalendarza Bydgoskiego 2021” są życzenia od Papieża Jego Świątobliwości Franciszka, skierowane do muzyków i organizatorów X Koncertów Maryjnych z Różą, przekazane za pośrednictwem Mons. L. Roberto Cona: „Niech promowanie tradycji i kultury Waszego Miasta, także poprzez organizowanie Koncertów Maryjnych, przyczynia się do pogłębiania jedności wśród mieszkańców Bydgoszczy oraz społecznej odpowiedzialności za przekazywanie dziedzictwa historii i kultury następnym pokoleniom. (...) Jego Świątobliwość z serca Wszystkim błogosławi, szczególnie na obecny czas, jakiego doświadcza Kościół i świat.”
Nam więc, dziękując za ciepłe słowa i płynącą z nich otuchę, nie pozostaje już nic innego, jak serdecznie zachęcić do lektury najnowszego „Kalendarza Bydgoskiego 2021”.
P.S. W imieniu prezesa TMMB Jerzego Derendy (Bydgoszczanina Roku 2019) i swoim własnym, z uznaniem dziękujemy wszystkim autorom, współpracownikom, wydawnictwu „Pejzaż” oraz drukarni „Abedik”, za niezwykle sprawną i twórczą pracę.
Marcin Rykowski
redaktor naczelny
* Kwesta 2020
na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy odwołana
* Przesunięcie uroczystości dotyczących odsłonięcia
pomnika kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego
Jak co roku Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy wystąpiło do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o wyrażenie zgody na doroczną kwestę na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy.
W dniu 7 września 2020 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przesłało do TMMB powiadomienie następującej treści:
Uprzejmie informujemy, że Państwa zbiórka „Kwesta na rzecz najstarszych bydgoskich cmentarzy”: otrzymała numer „2020/2276/OR”. Dane zawarte w zgłoszeniu zostały zamieszczone na portalu zbiórek publicznych „LINK do indywidualnej zbiórki”.
Jednak w zdecydowanie ograniczonym zakresie z uwagi na pandemię. Zbiórka trwała rokrocznie ponad tydzień. Odbywała się przed i po koncercie w Filharmonii Pomorskiej, w śródmieściu (młodzież Szkolnych kół TMMB), na najstarszych cmentarzach Bydgoszczy (Starofarnym, Nowofarnym i przy ul. Kossaka) oraz na wielkim cmentarzu Komunalnym przy ul. Wiślanej.
Tym razem zbiórkę przewidzieliśmy tylko w dniu 1 listopada na cmentarzu Starofarnym i 2 listopada na cmentarzu Nowofarnym. Tradycyjne puszki zastąpiliśmy przez urny wolnostojące przy wejściach na cmentarze. Kwestujący mieli jedynie zachęcać do składania datków i odbierania pamiątkowych znaczków kwesty. Proponowaliśmy, by za pozyskane środki na cmentarzu Starofarnym naprawić zniszczone fragmenty rzeźby Chrystusa przy grobowcu Zofii Żuchowskiej sektor H 92 i na cmentarzu Nowofarnym naprawę części grobowca rodziny Wojciechowskich - na miarę pozyskanych środków.
Niestety, gwałtowny przebieg pandemii zagrażający życiu i zdrowiu odwiedzających groby najbliższych zmusił nas do odwołania tegorocznej kwesty na ratowanie najstarszych bydgoskich cmentarzy.
Okres Wszystkich Świętych jest jednak nadal okresem szczególnych wydarzeń. Przygotowywana jest przez TMMB do druku monografia cmentarza Nowofarnego pióra Janusza Umińskiego. Z ramienia TMMB historyk sztuki Bogna Derkowska-Kostkowska zajęła się się rzetelnym opracowaniem wszystkich kwater cmentarza Starofarnego. Jest to z całą pewnością ogromne żródło wiedzy do autorskiej monografii tegoż cmentarza,
“Wskazując pomniki do ochrony – pisze Bogna Derkowska-Kostkowska – kierowałam się ich stanem zachowania, formą, także - w porównaniu z pomnikami już objętymi ochroną konserwatorską, zwracałam uwagę na osoby pochowane, którym należy się pamięć, wskazałam też część tumb, jako formy bardzo charakterystycznej dla cmentarza, aczkolwiek jest ich znacznie więcej i tworzą pewien ciekawy układ w obrębie kwater. (…)Utrzymanie jak największej liczby pomników o zabytkowych formach zwłaszcza w bezpośrednim sąsiedztwie nagrobków bezwzględnie zachowywanych z uwagi na ich wartość zabytkową czy upamiętnienie zasłużonych osób pozwoli na nadanie, stopniowo porządkowanej nekropolii, szczególnego klimatu podkreślającego jej unikatowy, zabytkowy charakter.(…) Cmentarz Starofarny jako obiekt zabytkowy, będący w rejestrze zabytków, nie powinien być miejscem stawiania nowych pomników o przypadkowej formie i gabarytach, jak to już się zadziałało…).
W związku z sygnalizowanymi przez TMMB, przypadkami dewastacji na cmentarzu Starofarnym, postanowienim Prezydenta Bydgoszczy Rafała Bruskiego Wydział Zarządzania Kryzysowego przystąpi do zamontowania monitoringu działającego za dnia i w nocy. Dojrzewa też do realizacji oświetlenie cmentarza Starofarnego, o które w Wydziale Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska zabiega zabiega Marek Iwiński-plastyk miejski. Podczas spotkania TMMB z prezydentem Bydgoszczy oraz przedstawicielami Wydziału Gospodarki Komunalnej I Ochrony Środowiska padla też propozycja utworzenia cmentarnej alei zasłużonych na wybranym bydgoskim cmentarzu.
Niewątpliwie wydarzeniem szczególnej wagi było ustalenie miejsca pochowania kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego, adiutanta marszałka Piłsudskiego, którego mogiłę odkrył Kamil Majewski, członek Zarządu Miejskiego Klubu Sportowego „Polonia Warszawa” i 6 lat temu umieścił tabliczkę na cmentarzu Nowofarnym. Staraniem bydgoskich Piłsudczyków, w ubr. na cmentarzu Nowofarnym z okazji Wszystkich Świętych TMMB zorganizowało uroczystość złożenia wieńcy i kwiatów na tej mogile z odnowionym krzyżem, w której uczestniczyło wielu gości z Polski. Regina Dąbkowska z IPN - Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Gdańsku, Delegatura w Bydgoszczy obiecała wsparcie tej inicjatywy.
W tym roku TMMB podjęło starania o objęcie patronatem i opieką grobu kpt. Wacława Denhoffa-Czarnockiego. 18 maja, jak poinformował nas Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dr Jarosław Szarek, grób Wacława Denhoffa -Czarnockiego został wpisany do ewidencji grobów Weteranów Walk o Wolność i Niepodległość Polski (numer ewidencyjny-640). TMMB zaproponowało odbudowę pomnika. Katarzyna Lisiecka naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walki i Męczeństwa IPN w Gdańsku przedstawiła projekt nowego nagrobek uwzględniający uwagi m.in. bydgoskiego Piłsudczyka Krzysztofa Roguckiego, autora monografii o kpt. Denhoffie-Czarnockim. Nagrobek został sfinansowany przez IPN.
Uroczystości towarzyszące odsłonięciu pomnika nagrobnego Wacława Denhoffa-Czarnockiego miały się odbyć 11 listopada 2020 roku w Narodowe Święto Niepodległości. Po Mszy Świętej w kościele pw. Świętego Krzyża ma cmentarzu Nowofarnym, z wystąpieniami, w intencji kpt. Denhoffa -Czarnockiego. Następnie planowano składanie wieńcy i kwiatów pod pomnikiem.
Z uwagi na pandemię Narodowe Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Gdańsku w porozumieniu z Towarzystwem Miłośników Miasta Bydgoszczy podjęło decyzję o przesunięciu uroczystości na rok 2021.
